Transylwania to historyczny region w centrum Rumunii, znany ze średniowiecznych zamków, malowniczych Karpat i legend o hrabim Drakuli. Bogata kultura, mieszanka rumuńskiego, węgierskiego i saskiego dziedzictwa czynią ten region wyjątkowym. Znajdują się tu starożytne fortece, gotyckie katedry i kolorowe wioski, które przyciągają podróżników z całego świata.
Historyczny region Rumunii
Historyczny region Transylwanii zajmuje cały płaskowyż o tej samej nazwie, o średniej wysokości 300-500 metrów, przez który przepływają dopływy Dunaju.
Najwyższe grzbiety Karpat znajdują się na południu Siedmiogrodu. Wiele łańcuchów górskich rozciąga się w głąb lądu od gór na granicy z Transylwanią. Rozchodzą się one we wszystkich kierunkach i są poprzecinane wąskimi i krótkimi dolinami w formie zagłębień. W samym centrum regionu leży Mezeszeg, żyzny pagórkowaty obszar, jedna z najbardziej stosunkowo płaskich części regionu.
Transylwania ma wiele małych rzek, z których wszystkie należą do dorzecza Dunaju. Koryta rzek są głębokie i szerokie, a różnica wysokości między źródłem a ujściem jest duża. Istnieje również wiele małych, głębokich jezior, nazywanych „morskimi oczami”. Obszar ten jest bogaty w lecznicze źródła mineralne.
Transylwania znajduje się na południu Europy Wschodniej, ale panuje tu dość surowy klimat, co tłumaczy się stosunkowo wysokim położeniem nad poziomem morza i obecnością łańcuchów górskich. W górach zima trwa do maja, wiosna jest łagodna, lato jest ciepłe, ale na południu deszcze i powodzie nie są rzadkością.
W zależności od wysokości, istnieją trzy naturalne strefy: lasy mieszane (do 1000 m n.p.m.), wyżej – lasy iglaste i łąki alpejskie (od 2000 m n.p.m.). Lasy Transylwanii są głównie mieszane, pokrywają 40% terytorium regionu i są reprezentowane przez świerk, sosnę, buk, dąb, olchę. Występuje tu do 2500 gatunków roślin, z których 70 to endemity.
Obecnie rdzeń Transylwanii składa się z dziewięciu regionów współczesnej Rumunii.
Najstarsze ślady obecności człowieka na tym terytorium pochodzą z okresu paleolitu. O późniejszych mieszkańcach świadczą fragmentaryczne dane z V wieku p.n.e., które mówią o Dacjanach, grupie plemion trackich. Wspominali o nich w swoich pismach starożytni Grecy: historyk i geograf Strabo oraz filolog Isychius z Aleksandrii.
Dakowie byli wojowniczym ludem, nieustannie napadającym na swoich południowych sąsiadów, Rzymian. Tak zirytowali tych ostatnich, że cesarz Trajan wypowiedział im wojnę. Dakowie zostali pokonani, ich stolica Sarmizegetuzu zdobyta, a od II wieku n.e. ich ziemie stały się prowincją rzymskiej Dacji.
Rzymianie zdobyli kopalnie złota w Transylwanii, a region Dacji był uważany za jeden z najbogatszych w Cesarstwie Rzymskim pod koniec II – na początku III wieku n.e. Trwało to do czasu, gdy Transylwania została zdobyta przez Gotów w połowie III wieku n.e. Rzymianie opuścili Dację, a jej miasta popadły w ruinę.
Istnieją kontrowersje dotyczące pochodzenia Rumunów. Według jednej z wersji są oni potomkami zromanizowanych Daków, którzy przetrwali w regionie.
Od XII wieku Siedmiogród, rdzeń Dacji, został podbity i stał się częścią królestwa węgierskiego. Została zasiedlona przez Węgrów, Wołochów i Niemców. W połowie XVI wieku Siedmiogród – wówczas księstwo – znalazł się pod panowaniem Turków Osmańskich.
W kolejnych stuleciach kontrola nad Siedmiogrodem często przechodziła z Węgier do Austrii i odwrotnie, aż na początku XX wieku stał się terytorium rumuńskim na mocy traktatu z Trianon z 1920 roku (nie licząc okresu 1940-1945, kiedy północna część Siedmiogrodu była częścią Węgier).
Obecnie centralne terytorium Dacji znajduje się w suwerennej Republice Rumunii, podczas gdy wiele historycznych regionów peryferyjnych jest częścią Serbii, Węgier, Ukrainy i Mołdawii.
Pochodzenie nazwy „Transylwania” ma łacińskie korzenie, od „trans” dla i „silva” las. Oznacza to las leżący odłogiem. Węgierska nazwa Erdei, czyli las, oraz wywodzące się z niej rumuńskie słowo Ardial są również używane w odniesieniu do historycznego regionu Transylwanii. Niemcy nazywali ją Semigradie – od nazwy zamku Sibinburg, czyli „zamku nad rzeką Sibin”. Istnieje kilkadziesiąt innych nazw nadanych Transylwanii przez ludy, które ją zamieszkiwały.
Ludzie dążyli do Transylwanii, ponieważ region ten jest bardzo bogaty w minerały, a ich wydobycie i realizacja stymulowały rozwój miast. Rolnictwo Transylwanii jest bardzo zróżnicowane, zdominowane przez hodowlę bydła, uprawę winorośli i winiarstwo, a także sadownictwo.
Region ten wyróżnia się również barwną mapą etniczno-językową. Mieszkają tu dziesiątki narodowości, z których większość reprezentowana jest przez tych, którzy osiedlili się tu od dawna: Rumunów, Węgrów i Niemców. Rumuni zajmują głównie zachodnią i południową część Transylwanii, podczas gdy Węgrzy zajmują graniczną zachodnią część, zwaną Północną Transylwanią. Od zakończenia I wojny światowej i przyłączenia Siedmiogrodu do Rumunii, liczba Rumunów stale rośnie, podczas gdy odsetek innych narodowości maleje. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest exodus nie-Rumunów z głównie wiejskiej Transylwanii i ich przeprowadzka do miast.
Siedmiogrodzcy Niemcy to głównie Sasi, którzy przybyli do tego miejsca, aby służyć w armii. Nazywa się ich „Sasami”, chociaż większość z nich przybyła tu z Doliny Mozeli w połowie XII wieku, podczas niemieckiej kolonizacji Siedmiogrodu, na wezwanie węgierskiego króla Gezy II. Król zamierzał rozwiązać dwa problemy jednocześnie: stworzyć łańcuch niemieckich osad, aby chronić Węgry przed koczownikami i rozwijać złoża rudy żelaza.
Po zakończeniu II wojny światowej znaczna część rumuńskich Niemców opuściła Siedmiogród i udała się do Republiki Federalnej Niemiec.
Niemcy zbudowali tu wiele obiektów obronnych, w tym miasto Schassburg (Sighisoara), które jest nie tylko centrum kultury Sak w Transylwanii, ale także znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
Inne interesujące miejsca w Transylwanii to Sarmizegetusa, główny wojskowy, religijny i polityczny ośrodek niezależnej przedrzymskiej Dacji i siedziba królów dackich, w tym ostatniego z nich, Decebala, który rządził tu w latach 86-106 n.e. Twierdza była jedną z sześciu twierdz systemu obronnego Decebala i została zniszczona przez wojska rzymskie podczas wojen dackich. W 1999 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako „Twierdza dacka w górach Oraszti”.
Zmiana epok i ludów miała znaczący wpływ na różnorodność stylów architektonicznych w miastach Transylwanii.
Proces chrystianizacji tego obszaru wyrażał się w budowie majestatycznych katedr. Jednym z przykładów takiej konstrukcji jest rzymskokatolicka katedra św. Michała, której budowa rozpoczęła się w 1350 roku i trwała 200 lat. Katedra znajduje się w mieście Kluż-Napoka, centrum administracyjnym hrabstwa Kluż i dawnej stolicy węgierskiej części Siedmiogrodu.
W mieście Hunedoara znajduje się główny gotycki zabytek kraju – zamek Corvin z połowy XV wieku, w którym więziony był obalony Vlad III Tepes (1431-1476), pierwowzór tajemniczego hrabiego Drakuli. Tepes był władcą Wołoszczyzny, historycznego regionu graniczącego z Transylwanią. Przypisuje mu się okrucieństwa wobec swoich wrogów i poddanych, których autentyczności nie ufa jednak wielu badaczy.
Informacje ogólne
- Położenie: Europa Wschodnia, centrum i północny zachód Rumunii.
- Podział administracyjny: 16 judez (Alba, Arad, Bihor, Bistrica-Năsăud, Brasov, Caras-Severin, Cluj, Covasna, Harghita, Mures, Selage, Sibiu, południowe części Satu Mare i Maramures, Hunedoara, Timis).
- Języki: rumuński (urzędowy), węgierski, niemiecki.
- Etniczność: Rumuni – 75%, Węgrzy – 19%, Niemcy – 1%, inni (Ukraińcy, Żydzi, Serbowie, Romowie) – 5%.
- Religie: prawosławie (Rumuński Kościół Prawosławny) – co najmniej 80%, protestantyzm – ponad 5%, katolicyzm – około 5%, inne (islam – do 2%, judaizm i inne), inne wyznania – około 5%.
- Jednostka monetarna: lej.
- Główne skupiska ludności: Kluż-Napoka, Timisoara, Braszów, Oradea, Sybin, Arad, Târgu Mures, Baia Mare, Satu Mare.
- Główne rzeki: Mures, Olt, Somes, Keres, Złota Bystrzyca.
- Granice zewnętrzne: Ukraina – na północy, Węgry – na zachodzie, regiony Rumunii – na południu i wschodzie.
- Powierzchnia: 100 230 km2.
- Ludność: 7 221 733 (2002).
- Gęstość zaludnienia: 72,1 osób/km2.
- Najwyższy punkt: Góra Moldoveanu (2544 m).
Gospodarka kraju Transylwania
- 35% PNB Rumunii.
- Zasoby mineralne: gaz ziemny, węgiel brunatny, żelazo, złoto, ołów, mangan, miedź, siarka, rtęć, sole kamienne.
- Przemysł: chemiczny, metalurgiczny, lekki (tekstylny), spożywczy, farmaceutyczny.
- Rolnictwo: uprawa roślin (ziemniaki, pszenica, kukurydza, buraki cukrowe, owoce, uprawa winorośli), hodowla bydła (bydło i owce).
- Winiarstwo.
- Leśnictwo.
- Sektor usługowy: turystyka.
Klimat i pogoda w Transylwanii
- Umiarkowanie kontynentalny.
- Średnia temperatura w styczniu: -3°C.
- Średnia temperatura w lipcu: +17°C.
- Średnie roczne opady: 550 mm.
Zabytki Transylwanii
- Dolina Mezeszeg;
- Alpy Transylwańskie;
- Rudawy Sedmigradzkie;
- Ruiny Sarmisegetuza (I-II w. n.e.);
- Wieża ratuszowa (XII wiek);
- Miasto Kluż-Napoka: katedra św. Michała (XIV-XVI w.), ogród botaniczny, muzea sztuki, historyczne, etnograficzne; kościół luterański (XIX w.);
- Miasto Hunedoara: Zamek Corvin (połowa XV w.);
- Miasto Alba Iulia: Muzeum Zjednoczenia (historia Transylwanii), gotycka katedra (XV w.), pałace (XIV-XVIII w.), najstarsze muzeum w Rumunii, cytadela Karola VI;
- Sybin: Pałac Brukenthala, kościół ewangelicki (XIV-XVI w.), katedra Najświętszej Marii Panny (XIV-XVI w.);
- Miasto Braszów: Plac Centralny, Kościół św. Bartłomieja (XIII w.), Zamek Bran (XIV w.), Czarny Kościół (XV w.), Muzeum Historyczne, Ratusz (XV w.);
- Miasto Sinaia: kurort (od końca XIX w.), Zamek Peles, Muzeum Rumunii, Klasztor Sinaia, Krzyż Bohaterów (XX w.);
- Miasto Sighisoara: miejsca związane z imieniem hrabiego Drakuli, wieża zegarowa (XIV w.);
- Miasto Mediash: twierdza Prežmer;
- Miasto Suczawa: twierdza tronowa z XIV w., prawosławne klasztory żeńskie Sucevica i Moldovica (XVI w.).
Zabawne fakty
- Hrabia Dracula, popularny bohater powieści o „wampirach”, jest wytworem wyobraźni irlandzkiego pisarza Brama Stokera, który napisał powieść „Dracula” w 1897 r. W historii bohater mieszka w Transylwanii. Sugeruje się, że pierwowzorem Drakuli była prawdziwa postać historyczna – Wład III Tepes (Drakula).
- Katedra luterańska Najświętszej Marii Panny w Sybinie posiada największe organy kościelne w Transylwanii oraz iglicę o wysokości 73,34 m, która jest symbolem miasta.
- Władcą Transylwanii był Gábor Báthory, brat najkrwawszej znanej seryjnej morderczyni, węgierskiej hrabiny Elisabeth Báthory, która odebrała życie od 30 do 650 dziewcząt, według różnych źródeł.
- XIV-wieczny zamek Bran w Braszowie jest zabytkiem narodowym i jednym z symboli Rumunii. Popularnie nazywany jest „zamkiem Drakuli”. W Transylwanii znajduje się kilka innych zamków o tym samym przydomku.
- W 2005 r. rumuński rząd przyjął ustawę o restytucji, zgodnie z którą nieruchomości, w tym zamek Bran, mogą zostać przekazane byłym właścicielom. Zamek Bran został zwrócony Dominikowi von Habsburgowi, synowi i spadkobiercy księżniczki Rumunii Ileany, najmłodszej córki króla Rumunii Ferdynanda I i jego żony królowej Marii.
- Miasto Alba Iulia jest znane od czasów starożytnych i zostało wspomniane przez Ptolemeusza w jednym z jego dzieł. Pod koniec XVIII wieku w Alba Iulia otwarto pierwszą bibliotekę w Rumunii, w której przechowywany jest Złoty Kodeks z Lorsy: rękopis wykonany z pergaminu, z literami napisanymi złotem, stworzony w VIII-IX wieku.
- Transylwania pozostaje jednym z najpopularniejszych miejsc łowieckich w Europie, ponieważ jest domem dla wielu dzikich zwierząt w górach.
