Damaszek (Syria)

Damaszek to stolica Syrii, położona w południowo-zachodniej części kraju nad rzeką Barada. Jest jednym z najstarszych miast świata, liczy ponad 10 000 lat i został zbudowany na skrzyżowaniu starożytnych szlaków handlowych.

Historia

Istnieje wiele teorii na temat pierwszego zasiedlenia Damaszku. Według Biblii historia miasta rozpoczęła się w pierwszych wiekach po potopie, a Damaszek kojarzony jest z prawnukiem Noego – Uzzą. Datowanie radiowęglowe wskazuje, że ludzie pojawili się tam około 6300 roku p.n.e. Według arabskiego historyka Ibn Asakira (1105-1176) okolice Damaszku zaczęły być zasiedlane przez ludzi około czwartego tysiąclecia p.n.e.

W XI-XII wieku p.n.e. Damaszek urósł do rangi stolicy aramejskiego królestwa Damaszku. Era starożytnego państwa trwała jednak krótko: już w VIII wieku ziemie Damaszku zostały podporządkowane Asyrii. Dotychczasowy król został stracony, a całe królestwo, w tym przyszła stolica Syrii, zostało splądrowane i zniszczone.

Zwycięzcy nie pozostali jednak długo na tych terenach i od tego czasu dla miasta rozpoczęła się wielowiekowa „sztafeta” władców. W VII i VI w. p.n.e. ustanowiono w tym regionie panowanie babilońskie. W 539 roku p.n.e. Damaszek został podbity przez Persów, którzy dwa wieki później padli ofiarą wojsk legendarnego zdobywcy Aleksandra Wielkiego (356-323 p.n.e.). Po śmierci króla imperium zostało podzielone wśród watażków na wiele mniejszych dominiów, a wiele ziem zostało utraconych. Damaszek trafił do dynastii Seleucydów.

W 71 r. p.n.e. armia ormiańska najechała Damaszek, ale była tak rozproszona, że nie miała czym przeciwstawić się rosnącej potędze Imperium Rzymskiego. Do 64 r. p.n.e. rzymskiemu generałowi Gnejuszowi Pompejuszowi, zwanemu Wielkim (106-48 p.n.e.) udało się przyłączyć ziemie damasceńskie do Imperium Rzymskiego. Współczesna Syria stała się rzymską prowincją, której stolicą był Damaszek.

To właśnie za czasów rzymskich zaczął kształtować się układ przestrzenny i infrastruktura, która przyciągała wielu zagranicznych kupców.

W III wieku n.e. w Imperium Rzymskim wybuchł kryzys i na tle problemów politycznych Damaszek przeszedł w 395 roku pod panowanie Cesarstwa Bizantyjskiego, bez gwałtownych konfliktów. W tym okresie w mieście zaczęła się tworzyć społeczność chrześcijańska.

W VII w. Damaszek stał się stolicą rozległej dynastii Umajjadów (661-750), od której zaczęły się szerzyć nauki islamu. Jednak w VIII w. „Jednak w VIII wieku złoty wiek dobiegł końca, a linię odnoszących sukcesy władców zastąpiła dynastia Abbasydów, która przeniosła stolicę z Damaszku do młodego jeszcze miasta Bagdad. Od IX wieku Damaszek znów był świadkiem okresu zawirowań i niepewności: w X wieku władzę sprawowali egipscy władcy Tulunidzi i Fatymidowie, potem nastąpiły wyprawy krzyżowe, najazdy Mongołów (1300) i sił Tamerlane (1400).

Damaszek został zajęty przez tureckiego sułtana Selima w 1516 roku i wszedł w okres względnej stabilności pod rządami Imperium Osmańskiego. Damaszek został na krótko zajęty przez Mohammeda Ali z Egiptu w 1833 roku, ale w 1860 roku powrócił pod kontrolę osmańską.

W 1920 roku Francja uzyskała mandat dla Syrii, która była częścią upadłego Imperium Osmańskiego. W 1943 roku Syria stała się niepodległym państwem, którego stolicą został Damaszek. Damaszek, który od sześćdziesięciu ośmiu lat pełni funkcję stolicy Syrii, leży w południowo-zachodniej części kraju, nad rzeką Barada, w Biblii wspominaną jako Aban. Na zachód od stolicy biegnie pasmo górskie Antilwan, które tworzy nad Damaszkiem cień deszczowy (otrzymuje średnio zaledwie 200 mm opadów rocznie, przy wysokich temperaturach latem i suszy).

Stolica Syrii

Damaszek podzielony jest na dwa obszary: Stare Miasto i Nowe Miasto. W Starym Mieście nadal stoją stare mury miejskie z siedmioma bramami, których niektóre części zostały zbudowane w okresie rzymskim. Stolica Syrii odziedziczyła czasy rzymskie, jej ulice i kwartały są nadal ułożone wzdłuż linii prostokątnych; wiele dróg w historycznym obszarze pochodzi z okresu rzymskiego, kiedy Rzymianie starali się przyciągnąć zagranicznych kupców łatwą i bezpieczną infrastrukturą. Stare wąskie uliczki Damaszku oczywiście nie poradziły sobie z dzisiejszym ruchem w Damaszku, który zachował swoją pozycję jako ważny ośrodek handlowy kraju, więc korki nie są rzadkością w dzisiejszych czasach.

Damaszek to także główny ośrodek edukacyjny Syrii. Dziś nadal działa tu Uniwersytet Damasceński, który został otwarty w 1903 roku i jest uważany za najstarszą świecką instytucję edukacyjną w kraju. O rozwoju systemu edukacyjnego w Damaszku świadczą zachowane muzułmańskie instytucje edukacyjne – medresy (łączące funkcje szkoły średniej i seminarium teologicznego). Wśród nich są Al-Adiliyah (XIII w.) i Hyp ad-Din (XII w.).

Damaszek odgrywa ważną rolę w życiu wiernych. Historycznie miasto posiada zarówno społeczność muzułmańską, powstałą za panowania dynastii arabskich, jak i chrześcijańską, powstałą w okresie panowania bizantyjskiego. Lepsza sytuacja finansowa mniejszości chrześcijańskiej i jej wsparcie ze strony państw europejskich wywoływały niechęć wśród muzułmanów. Konflikty religijne powstawały w wielu miastach Syrii. Najsłynniejszym starciem jest tzw. masakra w Damaszku z 1860 roku, kiedy to w walkach między chrześcijanami a Druzami (arabską grupą etniczną) zginęły tysiące ludzi. Niemniej jednak miasto stopniowo wróciło do normy i obecnie stolicę Syrii można nazwać miastem tolerancyjnym wobec innych religii, choć około 90 procent mieszkańców to sunniccy muzułmanie.

Słynny meczet Umajjadów w Damaszku jest symbolem wielowiekowej historii chrześcijaństwa i islamu w Damaszku. Uważa się, że meczet Umajjadów zawiera część głowy Jana Chrzciciela (znanego również jako prorok Yahya w języku arabskim), postaci czczonej zarówno w kulturze chrześcijańskiej, jak i islamskiej. Meczet Umajjadów jest otwarty dla zwiedzających wszystkich wyznań.

Damaszek słynie również z kuchni, która łączy w sobie wpływy kuchni śródziemnomorskiej, bliskowschodniej i tureckiej. Lokalne specjały takie jak hummus, babaganoush i fattoush są popularne na całym świecie.

Wojna

Mimo dobrobytu i szybkiego rozwoju Damaszku, kiedy to w nowych dzielnicach powstawały wysokie centra biznesowe, a poziom życia wzrastał, to właśnie tutaj wybuchło powstanie w Syrii. 15 marca 2011 roku kilkaset osób wyszło na ulice stolicy domagając się reform i od tego czasu przez całą Syrię przetoczyła się fala powstań, protestów i niepokojów, brutalnie tłumionych przez władze i podżeganych przez radykałów. Doprowadziło to do dymisji rządu i setek ofiar wśród protestujących i policji, a także mocno uderzyło w gospodarkę kraju.

Wojna w Syrii rozpoczęła się w 2011 roku i dotknęła wiele miast w kraju, w tym Damaszek. Walki i ostrzały zniszczyły lub uszkodziły wiele historycznych budynków i zabytków w Damaszku. W 2013 roku Meczet Umajjadów został poważnie uszkodzony w ataku bombą samochodową, a w 2018 roku, po wyzwoleniu wschodniej części miasta, odkryto, że wiele budynków i zabytków w Starożytnym Mieście zostało zniszczonych.

Ponadto wojna doprowadziła do kryzysu humanitarnego w Damaszku i w całej Syrii. Wiele osób zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów i szukania schronienia w innych częściach kraju lub za granicą. W Damaszku, podobnie jak w innych miastach Syrii, wystąpił kryzys wody, energii elektrycznej i usług medycznych, co spowodowało trudne warunki życia dla wielu osób.

Informacje ogólne

• Stolica Syrii, pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 2500 r. p.n.e.
• Podział administracyjny: 23 dystrykty.
• Język: arabski.
• Skład etniczny: zdecydowaną większość mieszkańców stanowią syryjscy Arabowie.
• Religia: islam (głównie sunnicki), chrześcijaństwo.
• Walutą jest funt syryjski.
• Najważniejszym portem lotniczym jest międzynarodowe lotnisko w Damaszku.
• Powierzchnia: 105 km kw.
• Ludność: 1 834 741 (2009).
• Gęstość zaludnienia: 17 473,7 osób/km2.
• Centrum miasta znajduje się na wysokości 680 m nad poziomem morza.
• Strefa czasowa: +2 (GMT), czas letni: +3 (GMT).

Gospodarka

• Przemysł: elektrotechnika, obróbka metali, przemysł spożywczy, włókiennictwo, przemysł chemiczny, produkcja cementu.
• Rolnictwo: uprawa roślin, hodowla bydła mięsnego i mlecznego.
• Sfera usług: turystyka, usługi finansowe, transport, handel.

Klimat i pogoda

• Klimat śródziemnomorski, ale z większymi niż średnia regionalna sezonowymi wahaniami temperatury.
• Średnia temperatura stycznia wynosi +7°C, sporadycznie występują opady śniegu.
• Średnia temperatura lipca: +26°C, w sierpniu często przekracza +40°C.
• Średnia roczna suma opadów: 220 mm.
• Charakteryzuje się niskimi opadami, ze względu na „cień deszczowy” Gór Anteliwskich.

Atrakcje

• Meczet Umajjadów (VIII w.) jest jednym z najstarszych i największych na świecie.
• Meczet Sayyidah Rakaway – w jego murach leży grobowiec, w którym pochowana jest córka trzeciego szyickiego Imama, Husajna ibn Alego.
• Meczet Tekeya al-Sulaimenah (1554).
• Kaplica św. Pawła.
• Madrasa Al-Adiliyya (XIII w.).
• Madrasa Hyp ad-Din (XII w.).
• Muzeum Narodowe w Damaszku – mieści ekspozycję dotyczącą historii Syrii.
• Azem Palace (XVIII w.) – Dawna rezydencja władcy osmańskiego, obecnie muzeum.

Zabawne fakty

• Według Nowego Testamentu, św. Paweł, Apostoł, był ściśle związany z Damaszkiem. Legenda głosi, że jako młody człowiek brał udział w prześladowaniu chrześcijan, ale jego życie odmieniło się, gdy w drodze do Damaszku usłyszał głos z wysoka. Po przybyciu do miasta został ochrzczony i zaczął głosić chrześcijaństwo.
• Istnieją powody, by sądzić, że osady w rejonie Damaszku istniały już w epoce kamiennej. Wykopaliska na przedmieściach Tel Ramad odkryły ślady miasta datowane na początek VIII tysiąclecia p.n.e. Istnieją również dowody na istnienie osady w dorzeczu rzeki Barada datowanej na 9000 lat p.n.e., co stawia Damaszek na równi z Jerycho, najstarszym miastem świata. Władze i mieszkańcy miasta uważają, że 9000 p.n.e. jest rokiem założenia Damaszku, nie czekając na uznanie naukowców.
• Damaszek to rodzaj stali, która niegdyś była powszechnie stosowana do wyrobu broni ostrej, a w rzadkich przypadkach także zbroi. Osobliwością stali damasceńskiej jest widoczna niejednorodność powierzchni materiału, nietypowe kolory i wzory na stali. Damascen znany jest od czasów panowania Aleksandra Wielkiego, a do dnia dzisiejszego ten rodzaj stali jest przedmiotem wielu legend. Prawdą jest, że pochodzenie nazwy stali jest nadal niejasne: kowale z miasta nigdy nie mieli reputacji wykwalifikowanych rzemieślników.
• Damaszek znany jest z wyjątkowej tkaniny. Jest to płótno, na którym powstaje wzór z przeplatanych satynowych nici. Damaszek produkowany jest w stolicy Syrii od średniowiecza, a tradycja ta jest żywa do dziś.